เมลวีลล์ในอารมณ์

โปรแกรมผลงานภาพยนตร์ของ

ฌ็อง-ปีแอร์ เมลวีลล์

(มีบทบรรยายไทย+อังกฤษ)

น่าคิดไหม?  ทำไมเราไม่มีหนังหรือละครไทยที่ได้แรงบันดาลใจจากประสบการณ์เสรีไทย  มีตัวละครเป็นทหารและพลเรือนเสรีไทยในการผจญภัยอันยิ่งใหญ่และทรงเกียรติ?  ยกเว้น ‘คู่กรรม’  ที่เสรีไทยเป็นผู้ร้ายส่งระเบิดมาฆ่าพระเอกทหารญี่ปุ่นที่มายึดครองประเทศไทย

สเน่ห์ของภาพยนตร์ฝรั่งเศส  อาจมาจากข้อเท็จจริงที่นักทำหนังอินดี้คนแรกของเขา – ซึ่งถูกระบบปฎิเสธ  แต่ไม่ยอมแพ้จนถึงกับก่อตั้งค่ายหนังของตัวเอง – เป็นอดีตทหารฝรั่งเศสเสรี ผู้สมรสความคลั่งไคล้หนังมืดยุคทองของฮอลลีวู้ดกับประสบการณ์สงครามของตัวเอง   ออกมาเป็นต้นแบบความเท่นัวร์ใหม่ให้โลกก็อปอีกที   ชายไทยรุ่นจิ๊กโก๋ที่เคยเพ้อฝันอยากหล่อเหมือนอลัง เดอลอง  ย่อมรู้ดี

‘เมลวีลล์ในอารมณ์’

(2017, 58 นาที, ภาษาอังกฤษ พร้อมบรรยายไทย)

สารคดีสำรวจโลกทัศน์ในภาพยนตร์ของผู้กำกับ ฌอง-ปิแอร์ เมลวีลล์   นักทำหนังนัวร์ขั้นเทพที่เป็นต้นแบบของใครหลายคน

ผู้กำกับ – เบ็นจามิน คลาเวล

‘ความเงียบของทะเล’

(คศ.1949, 88 นาที)

หนังเรื่องแรกของผู้กำกับเมลวีลล์  ซึ่งสร้างขึ้นมาจากนวนิยายขายดีเกี่ยวกับฝรั่งเศสใต้การยึดครองของเยอรมัน  ในบ้านชาวฝรั่งเศสที่ทหารนาซียึดให้ผู้บังคับบัญชา  ลุงเจ้าของบ้านที่อาศัยกับหลานสาว ต้องร่วมมืออย่างจำใจ  โดยไม่ยอมพูดจากับแขกขาวเยอรมันของเขา  ผู้พยายามทำตัวป็นมิตร

สร้างขึ้นด้วยงบเชือกกล้วยนอกระบบค่ายหนังและโรงถ่าย  ซึ่งบังคับให้ถ่ายทำด้วยแสงธรรมชาติในสถานที่จริง  หนังชีวิตตรึงจิตเรื่องนี้ได้หว่านเมล็ด  ที่ต่อมาได้เบ่งบานเป็นคลื่นใหม่ของภาพยนตร์ฝรั่งเศส

วงกลมสีแดง

(คศ.1970, 150 นาที)

ดังคำพูดที่ว่า “เมื่อชะตากรรมคนเรามีกำหนดจะต้องมาพบกันวันหนึ่ง  โดยตั้งใจหรือไม่  แม้นว่าจะเกิดอะไรขึ้นกับแต่ละคน  แม้นว่าหนทางของทั้งสองจะไปคนละทิศละทาง  เมื่อวันนั้นมาถึง  เขาจะต้องมาบรรจบพบกันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้  ในวงกลมสีแดง”

สามชายที่มาพบกันในหนังอาชญากรรมระทึกขวัญแน่นกระชับเรื่องนี้ คือ  อลัง  เดอลอง อดีตคนคุก, เจียน  มาเรีย  วอลองเต นักโทษแหกคุก และอดีตตำรวจ  อีฟส์  มองท็องด์  แก๊งปล้นร้านเพชรกลางนครปารีส  ขณะที่หลบหนีทั้งตำรวจและเจ้าพ่อมาเฟีย

กองทัพแห่งเงา

(คศ.1969, 150 นาที)

น่าจะเป็นหนังส่วนตัวที่สุดของผู้กำกับเมลวีลล์  (ซึ่งต่อสู้กับขบวนการใต้ดินของฝรั่งเศสในสงครามโลกที่ 2)  ภาพน่าสะเทือนใจจากวันเริ่มแรกของเสรีฝรั่งเศสเรื่องนี้  คือ แม่พิมพ์ของหนังอาชญากรรม ‘นัวร์’ (หนังมืด) ของเขา – ชะตากรรมอันมืดมนที่หนีไม่พ้น, การทรยศหักหลัง  การสูญเสียศักดิ์ศรีและวิธีการของความโหดเหี้ยม

‘บ็อบผีพนัน’

(คศ.1956, 104 นาที)

ในสายตาของผู้กำกับ  หนังคลาสสิคเรื่องนี้ของเขาไม่ใช่นัวร์ (หนังมืด) แท้  แต่เป็น “ละครตลกทางกิริยา” – ฝันอันโรแมนติกถึง “นครปารีสที่ไม่มีเหลืออีกแล้ว” : ถิ่นศิลปิน ม็องมาร์ตร, หญิงทรยศ  และนักเล่นการพนันรุ่นเก๋าที่ล้วนพร้อมจะล่มสลาย

นาย ‘นิ้ว’

(คศ.1962, 110 นาที)

สุดยอดความเท่ของชายชาตรี  ฌ็อง  พอล  เบลมองโด  ในบทคนทรยศสองหน้า  ที่ต้องเป็นสายให้ทั้งตำรวจและ ‘สหายเก่า’ หน้าหมอง (แซร์จ  เรจจิอานี่)

เลอ็ง  มอราง  นักบวช

(คศ.1961, 130 นาที)

ในหมู่บ้านบนเทือกเขาแอ็ลป์ฝรั่งเศสช่วงสงครามโลกที่ 2  หญิงหม้ายนาม บาร์นี (เอ็มมานูเอ็ล  รีวา)  เดินเข้าตู้สารภาพบาปในโบสถ์  ทั้งที่เธอเป็นคอมมิวนิสต์ และไม่เชื่อในพระเจ้า  แต่เธอกำลังกังวลถึงความปลอดภัยของลูกสาวในช่วงเยอรมันยึดครองประเทศ  นั่นคือ จุดเริ่มต้นของบทสนทนาลึกซึ้งทางปรัชญากับพระรูปหล่อ หลวงพ่อเลอ็ง – แค่ได้เห็นฌ็อง พอล เบลมองโด เล่นเป็นพระก็คุ้มชาติเกิดแล้ว